از میان تمامی تجهیزات ضدعفونی کننده، کلر استخر یکی از شناخته شده ترین موادی است که در استخر ها نیز برای ضدعفونی کردن آب مورد استفاده قرار می گیرد. انواع مختلف مواد ضدعفونی کننده با پایه کلر عبارتند از:
- گاز کلر به صورت خالص
- کلر مایع
- کلر دانه ای
- قرص های کلر
- کلر تولید شده از تجهیزات مولد کلر (به روش الکترولیت نمک های حاوی کلر)
- کلر دانه ای پایدار
مقدار کلر استخر مورد نیاز برای ضد عفونی کردن آب استخر عبارت است از مقدار کلر یا محصولات آن که برای از بین بردن تمامی باکتری های مضر موجود در آب مورد نیاز است. به مقدار کلر بیش از محدوده یاد شده کلر باقی مانده یا پسماند گفته می شود.
به طورکلی، کلر استخر در هر شکلی، هنگامی که به آب افزوده می شود، با مولکول های اکسیژن و هیدروژن آب واکنش نشان داده و اسید هیپوکلریک تشکیل می دهد. اسید هیپوکلریک شکلی از کلر است که خاصیت بسیار خوبی برای از بین بردن باکتری ها دارد.
مقدار کلر مورد نیاز
ترکیب کلر استخر با آب لزوماً منجر به تولید اسید هیدروکلریک نمی شود. اسید هیدروکلریک همان عامل ضد عفونی کننده و اکسید کننده قوی است.
قدرت ضدعفونی کنندگی کلر استخر ، علاوه بر pH به مقدار آمونیاک موجود در آب نیز وابسته است. آمونیاک تقریبا در تمامی آب های سطحی وجود دارد. در استخر ها نیز عواملی مانند ترشحات بدن شناگران و ادرار، منبع اصلی تولید آمونیاک به شمار می روند. به مقدار پسماند کلر موجود در آب که به صورت اسید هیدروکلریک در آب باقی می ماند اصطلاحاً کلر آزاد یا کلر پسماند گفته می شود. چراکه این ماده همان ترکییبی است که قدر ضدعفونی کنندگی دارد. از طرفی، هنگامی که کلر استخر با آمونیاک واکنش نشان می دهد، ترکیب حاصل کلرآمین خواهد بود که این کلر به صورت ترکیب شده است و همانند کلر آزاد قابلیت ضدعفونی کنندگی ندارد. شکل گیری کلرآمین در آب استخر از آن جهت نامطلوب است که این ماده قابلیت های بسیار ضعیفی برای ضدعفونی و اسیدکنندگی دارد.
کلر استخر به طور طبیعی بیشتر تمایل دارد با آمونیاک موجود در آب واکنش نشان دهد تا باکتری ها و میکروارگانیسم های بیماری زا. بنابراین در صورتی که مقدار آمونیاک موجود در آن زیاد باشد، تمام کلر آزاد موجود در آب با آمونیاک ترکیب شده و دیگر فرصتی برای ضدعفونی کردن آب باقی نمی ماند.
شوک یا کلرزنی در حد اشباع
کلرزنی در حد اشباع که گاهی از آن با اصطلاح شوک نیز یاد می کنند، در واقع یکی از روش های نگهداری دوره ای از آب استخر به شمار می رود. در این فرآیند مقدار کلر پسماند موجود در آب به دو تا چهار برابر مقدار متداول آن افزایش می دهند. شوک دادن به آب استخر عبارت است از افزودن ناگهانی مقدار زیادی کلر، پتاسیم مونو پرسولفات یا برم به آب استخر که برای از بین بردن باکتری ها، جلبک ها، ترکیبات حاوی نیتروژن و آمونیاک انجام می گیرد.
بهترین زمان برای ایجاد شوک در استخر های سرباز، پس از غروب خورشید است. چراکه در این زمان تاثیر نامطلوب اشعه فرابنفش خورشید دیگر وجود ندارد. پس از شوک دادن به آب استخر تا زمانی که غلظت کلر به زیر 10ppm برسد، شناگران نباید وارد آب شوند.
یکی دیگر از مواردی که باید از روش کلرزنی بیش از حد استفاده شود، هنگامی است که آب استخر بیش از حد معمول کثیف شده و مملو از جلبک و خزه است. یکی از روش های سریع از بین بردن جلبک ها و جلوگیری از رشد آن ها، کلرزنی تا حد اشباع است. به طور تقریبی، برای دستیابی به مقدار کلر پسماند مورد نظر معمولاً از روش کلرزنی به میزان 4-5ppm در استخر استفاده می کنند.
چند نکته مهم درباره کلرزنی در حد اشباع
- ایجاد شوک در استخر باید در مواقعی انجام گیرد که شناگران در استخر حضور ندارند.
- ایجاد شوک باید هنگامی انجام شود که pH آب استخر در محدوده 7.6 – 7.8 است. در صورتی که pH کمتر از 7.5 باشد، احتمال تشکیل ترکیباتی می شود که علاوه بر متورم کردن چشم ها، بوی بسیار تندی دارد.
- در اکثر موارد، کلر زنی در حد اشباع هنگامی انجام می گیرد که غلظت کلر موجود در بین 6-8ppm است.
مقدار توصیه شده برای کلر آزاد موجود در آب استخر 2-3ppm و در جکوزی ها 3-5ppm است. نکته مهمی که در هنگام اندازه گیری کلر موجود در آب باید مورد توجه قرار گیرد، مقدار کلر آزاد است نه تمام کلر موجود در آب. چراکه تنها کلر آزاد است که نقش ضدعفونی کنندگی دارد.
نکته: تست کیت استخر از جمله لوازم و تجهیزات استخر است که به شما کمک می کند تا pH و مقدار کلر استخر خود را اندازه گیری کرده و با استانداردهای ذکر شده مطابقت دهید.
کات کبود استخر
مس سولفات که به کات کبود استخر معروف است، گاهی به عنوان ماده ضد‌جلبک در استخرها استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی با توجه به خواصی که دارد می‌تواند کنترل رشد جلبک در آب را بر عهده گرفته و تعادل شیمیایی در آب استخر را برقرار می‌سازد. توصیه می‌شود، در استخرهای شنا تنها در زمان مشاهده جلبک از کات کبود استخر استفاده شود و از اضافه کردن مداوم آن در آب استخر اجتناب کرد.
برای اضافه کردن کات کبود به آب استخر، به تجهیزات زیر نیاز دارید:
- تست کیت اندازه گیری کیفیت آب استخر
- دستکش
- عینک محافظ چشم
- بطری پلاستیکی با قابلیت اسپری کردن
نحوه اضافه کردن کات کبود به آب استخر
1. مقدار قلیائیت آب استخر را اندازه‌گیری کنید.
برای دانستن میزان لازم کات کبود برای اضافه کردن به آب استخر ابتدا باید میزان قلیائیت کل آب را اندازه‌گیری کنید که با تست کیت امکان‌پذیر است.
2. پس از اندازه‌گیری قلیائیت، می‌توانید با استفاده از جدول زیر میزان کات کبود استخر مورد نیاز را تعیین نمایید.
|
قلیائیت کل ppm |
کات کبود مورد نیاز gr/m3 |
| زیر 20 | عدم استفاده از کات کبود |
| 20 | 0.22 |
| 50 | 0.48 |
| 100 | 0.74 |
| 150 | 1.03 |
| 200 | 2.02 |
| بالای 200 | کاهش اثر بخشی کات کبود |
توجه: همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، برای آب با قلیائیت کل زیر 20 ppm یا بالای 200 ppm از کات کبود استخر استفاده نکنید.
3. از عینک و دستکش استفاده کنید.
4. کات کبود را در مقداری آب بریزید تا کریستال‌های آبی این ماده در آب حل شود، اضافه کردن آب را تا زمانیکه کریستال‌های آبی کات کبود در آب حل نشده‌اند، ادامه دهید.
5. سپس کات کبود را داخل یک بطری پلاستیکی که دارای پمپ اسپری است، بریزید.
6. پمپ تصفیه استخر را روشن کنید.
7. محلول را به صورت یکنواخت روی سطح آب استخر اسپری کنید، به خصوص در نقاطی که جلبک مشاهده می‌شود.
8. به سیستم تصفیه استخر اجازه دهید 12 تا 24 ساعت به صورت مداوم کار کند. مجدداً با تست کیت مقدار قلیائیت کل را بررسی کنید. در این مرحله جلبک های استخر مرده و به رنگ سفید یا خاکستری در آمده و درون آب استخر معلق شده و یا در کف استخر ته‌نشین می‌شود.
9. دیواره های استخر، مخصوصاً نقاط دارای جلبک را با برس تمیز کنید.
10. جلبک‌های مرده را از کف استخر جارو کنید.
11. فیلتر را بک واش و کاملاً تمیز کنید تا در صورت گیر افتادن جلبک ها درون آن، از رشد دوباره آن‌ها جلوگیری شود.
نکته: به چندین روز زمان برای از بین بردن جلبک ها نیاز است و نباید از کات کبود استخر بیش از مقدار تعیین شده، استفاده نمود. استفاده بیش از حد کات کبود استخر باعث ایجاد لکه های سبز یا سیاه بر روی سطح دیواره و کف استخر می‌شود که در صورت تمیز نکردن ممکن است به صورت دائمی روی سطوح باقی بمانند.